موسسه خیریه خادمین کتیج

انتشار در تاریخ :  ۱۳۹۷/۰۵/۲۱ - ۱۱:۵۸



مراقبت هاي دوران بارداريهدف کلی : تولد نوزادي سالم از یک مادر سالم است .اهداف جزئی :1 -تعیین وضعیت سلامت مادر و جنین2 -تعیین سن حاملگی و پیگیري تکامل جنین3 -تشخیص حاملگی هاي پر خطر و به حداقل رساندن خطرهاي احتمالی4 -پیشگیري از وقوع مشکلات حین بارداري5 -آموزش مادرانزمان شروع اولین مراقبت :در مورد حاملگی هاي risk high از قبل از حاملگی اما در مـوارد معمـول بعـد از محـرزشدت حاملگیمعاینات در اولین مراجعه :1 -معاینه فیزیکی2 -بررسی سوابق و بیماریهاي قبلی3 -درخواست آزمایشهاي روتین بارداري4 -بررسی نتایج حاملگی هاي قبلی5 -سابقه مصرف داروها و داروهاي حاضر6 -آموزش مادر11Risk Factor تعیین- 78 -تعیین سن حاملگیزمان مراجعه جهت مراقبت هاي بعدي :از اول حاملگی تا هفته 28 : هر 4 هفته یکباراز هفته 28 تا 36 : هر 2 هفته یکباراز هفته 36 به بعد : هرهفته یکبار تعیین سن حاملگی :1 -LMP :ساده ترین و از دقیق ترین روش ها در خانمهایی که LMP خـود را دقیـق بـهخاطر دارند سابقه مصرف OCP ندارند و سیکل منظم دارند . با استفاده از قانون « نیگـل »زمان احتمالی زایمان = ( هفت روز + سه ماه – یکسال + LMP (EDC = 84/2/9 LMP = 83/5/2 : مثال2 -ارتفاع رحم متناسب با سن حاملگی3 -سونوگرافی : که مخصوصاً در هفته هاي 14 تا 18 از دقیـق تـرین روش هـا اسـت 1±روز انحراف .4 -زمان احساس حرکت جنین براي اولین بار یا شنیدن صداي قلب جنین براي اولین بار .5 -رادیوگرافی که ارزش آن بالاي هفته 28 است اما خطر زاست و معمولاً اسـتفاده نمـیشود . علایم هشدار دهنده :1 -خونریزي واژینال : مقدار خونریزي مهم نیست و به مسایلی مثل سقط ، جفت سـرراهی ، کنده شدن زودرس جفت باید شک کرد :122 -هر گونه ادم در انگشتان و صورت مادر : مثلاً به کمبود پـروتئین شـک مـی کنـیمالبته ادم در اندام تحتانی نشانه خطرنیست و در زن حامله طبیعی است .3 -سر درد شدید وتاري دید : نشانه افزایش فشار مغـز و علامتـی بـراي پراکلامپسـیاست )4 -درد ناحیه شکم بویژه اپیگاستر که می تواند ناشی از بزرگی کبد باشد .5 -تهوع و استفراغ مداوم و شدید6 -تب و لرز : که خطرناك است و موجب افزایش ریسک سقط می شود .7 -ناراحتی ادراري : سوزش ادرار یا درد همـراه بـا تکـرر ادرار ، امـا تکـرر ادرار بـهتنهایی یک تغییر فیزیولوژیک است .8 -آبریزي واژینال نشانه پاره شدن کیسه آب است .9 -تغییر حرکت جنین : افزایش یا کاهش حرکات جنین اثرات کمبود مواد غذایی بر مادر و کودك :1 -انرژي : کمبودش در کودك W.B.L )وزن هنگام تولد کمتراز 2500 گـرم ) ونارس ( Premature (ایجاد می کند .2 -پـروتئین : کمبـودش در کـودك : W.B.L و در مـادر ادم در ناحیـه صـورت وانگشتان می نماید .3 -آهن : حتی درصورت تأمین انرژي و پـروتئین کـافی بـراي مـادر احتمـال کمبـودآهن وجود دارد چون خونسازي افزایش می یابد .کمبودش در کودك : LBW ،نارسی ، ناهنجاري ، نقص لوله عصبیدر مادر : آنمی میکروستیک .4 -کلسیم : بیشتر نیاز کودك به Ca در سه ماهه آخر حاملگی است .کمبودش در کودك : استئوپروز5 -اسیدفولیک : کمبودش در مادر آنمـی مگالوبلاسـتیک و در کـودك نقـص لولـهعصبیعفونت هاي دوران بارداري :مجموعه آنها تحت عنوان سندرم TORCH هستند ( T ، توکسوپلاسـموز O ،Other:R: سرخجه یاروبلا ، C :CMV سایتومگال H،HSV هر پس )راههاي انتقال عفونت :1 – از طریق گامت 2 -راه صعودي واژن 3 -خون 4 -جفتعلایم جنینی بیماري :سقط خود به خودي ، وزن کم هنگام تولد ، بزرگی طحـال و کبـد ،کم خونی ، ممکن است ناهنجاریهاي شنوایی چشمی وعصبی ایجاد کند . دشوارى‌هاى مربوط به بهداشت مادر و کودک دشوارى‌هاى مربوط به بهداشت مادر و کودکدشوارى‌هاى مربوط به ‌MCH طيف گسترده‌اى دارند. در يک انتهاى طيف کشورهاى پيشرفته بر دشوارى‌هايى مانند مسائل حول زايماني، سوء تشکيل‌شدن‌هاى مادرزادي، دشوارى‌هاى ژنتيک (زاگ‌شناختي) و برخى مسائل رفتارى توجه دارند، در سوى ديگر طيف، کشورهاى رو به پيشرفت، در درجهٔ نخست بر اينها توجه دارند: کاهش ميزان ابتلا و ميرايى مادر و کودک، فاصله‌گذارى بين باردارى‌ها، محدود کردن بُعد خانوار، پيشگيرى از بيمارى‌هاى واگير، بهبود وضع تغذيه و افزايش قبول کارهاى بهداشتى توسط مردم. آنچه هم اينک دشوارى‌هاى بهداشتى مردم کشورهاى رو به پيشرفت است و بر سلامت آنها آسيب مى‌رساند حول مثلث؛ ارتقاء سوء - تغذيه، عفونت، و پيامدهايِ باروريِ بدونِ برنامه، دور مى‌زند. همراه با اين دشوارى‌ها، کم‌بودن خدمات بهداشتى و ديگر خدمات اجتماعى در بخش‌هاى پهناورى از اين کشورها و بدى وضعيت اقتصادى - اجتماعى است.شکایات شایع در دوران بارداری :تهوع همراه با استفراغ یا بدون آن :این حالت بخصوص به هنگام صبح ، یکی از اولین نشانه های حاملگی واز عوارض شایع این دوران است که اغلب در اواخر ماه سوم خود به خود بهبود می یابد. برای مقابله با این ناراحتی خوردن یک تکه نان برشته یا بیسکویت قبل از برخاستن از رختخواب ، مصرف غذا به مقدار کم ولی در دفعات زیاد در طول روز ، خودداری از خوردن غذاهای نفاخ ، چرب وپر ادویه توصیه می شود در صورت داشتن استفراغهای شدید ومکرر به پزشک ارجاع شود .تکرر ادرار :در ابتدای بارداری معمولا به علت بزرگ شدن رحم وفشار آن بر روی مثانه دفعات ادرار کردن بیشتر می شود . در اواخر بارداری نیز با پایین آمدن سر جنین به داخل لگن وفشار ناشی از آ ن دوباره تکرر ادرار دیده می شود .توصیه می شود خانم باردار از مصرف مایعات قبل از خواب خودداری کند ، ضمنا هرگز ادرار خود را نگه ندارد زیرا این کار باعث مشکلات ادراری می شود . در صورتی که تکرر ادرار همراه با سوزش ودرد زیر شکم باشد نشانه عفونت ادراری است وباید به پزشک مراجعه کرد .خستگی وخواب آلودگی :در اوایل حاملگی بیشتر زنان احساس خستگی و خواب آلودگی می کنند . معمولا این حالت بعد از ماه چهارم بر طرف می شود . استراحت بیشتر و تغذیه صحیح در این مواقع لازم است .یبوست :بسیاری از خانمها که در حالت عادی اجابت مزاج طبیعی دارند ممکن است به علت تغییرات هورمونی وکند شدن حرکات روده وکاهش فعالیت جسمی در حاملگی دچار یبوست شوند . مصرف زیاد مایعات در طول روز ( حدود ۶ لیوان در روز ) استفاده از میوه وسبزیجات تازه ، مصرف غذاهای حاوی فیبر زیاد مثل نان سبوس دار وعادت به اجابت مزاج در ساعات معینی از روز در جلوگیری از این حالت موثر است .مصرف ملین توصیه نمی شود .تنگی نفس :به علت بزرگ شدن رحم وافزایش فشار آن به قسمت پایین ریه ها ونیز اثرات هورمونهای مربوط به بارداری ، ممکن است مختصری احساس تنگی نفس و تند شدن تنفس ایجاد شود . گذاشتن چند بالش زیر سر و شانه ها و قرار گرفتن به حالت نیمه نشسته و اجتناب از پر خوری در کاهش تنگی نفس به هنگام خوابیدن کمک می کند . در صورت پیشرفت این حالت حتما باید با پزشک یا ماما مشورت شود . در ماه آخر بارداری ، زمانی که سر جنین در داخل لگن قرار می گیرد ، نفس کشیدن برای مادر راحت تر می شود .زیاد شدن ترشحات مهبل :در طول حاملگی ترشحات واژن افزایش می یابد که این ترشحات سفید یا بی رنگ ، غلیظ و بدون بو است .در این موارد لازم است ناحیه تناسلی خشک نگه داشته شده و بهداشت رعایت شود . در صورتی که رنگ ترشحات زرد یا مایل به سبز شده با خارش ، سوزش ویا بوی بد همراه باشد باید به پزشک یا ماما مراجعه شود .گرفتگی عضلات پا :از نیمه دوم بارداری به علت بزرگی رحم و فشار روی اعصاب ، گرفتگی عضلات پاها شایع است گرم نگه داشتن وماساژ عضلات ، باعث کم شدن گرفتگی عضلات وکاهش درد می شود . چنانچه با این اقدامات گرفتگی عضلات رفع نشد ، ممکن است علت آن ،‌اختلال کلسیم باشد . در این صورت بهتر است با پزشک مشورت شود .کمر درد و پشت درد :در برخی خانمها بزرگ شدن رحم باعث انحراف مهره های کمر به سمت جلو شده ودرد پشت وکمر ایجاد میکند . استراحت وپوشیدن کفش پاشنه کوتاه ، استفاده از کمر بند مخصوص حاملگی ، انجام حرکات ورزشی مناسب وگرم نگه داشتن این قسمتها در کاهش درد مؤثر است .توصیه می شود این مادران بر روی تشکهای سفت بخوابند .واریس :در حاملگی گاهی به علت افزایش وزن بدن ، سنگینی رحم وفشار آن به رگهای بزرگ در لگن وسیاهرگهای پشت ران وساق پا ، جریان خون مختل شده وواریس ایجاد می شود .در این حالت عروق پا متورم ودردناک است درد وناراحتی ناشی از واریس را میتوان با استراحت ونگه داشتن پاها( ساق وران ) در سطحی بالاتر از سطح بدن ، کم کرد .مادر باید دراز کشیده وپاهای خود را روی صندلی یا چند بالش قرار دهد واز ایستادن یا نشستن به مدت طولانی خودداری کند .پوشیدن جورابهای مخصوص با مشورت پزشک با ماما نیز در این موارد توصیه می شود .درد کشاله ران :با بزرگ شدن رحم ممکن است خانم باردار ، دردهای مبهمی را در کشاله ران احساس کند . اغلب این دردها با اسنراحت رفع می شود .اگر این گونه دردها مداوم شد باید به پزشک یا سایر کارکنان بهداشتی مراجعه شود .بی خوابی :با افزایش ماههای حاملگی به علت بزرگ شدن شکم ، حرکات جنین ، درد پشت ، کمر درد وتنگی نفس به تدریج خوابیدن برای مادر مشکل میشود . نوشیدن یک لیوان شیر گرم قبل از رفتن به بستر ،گذاشتن کیسه آب گرم و نخوردن غذاهای سنگین در رفع بیخوابی مؤثر است . از نیمه دوم بارداری بزرگی رحم و فشار آن به رگهای خونی باعث اختلال در رسیدن خون به جفت ، جنین و بعضی اندامهای زن باردار میشود .برای خونسازی بهتر ، زن باردار باید از خوابیدن به پشت خودداری کرده وبه پهلو بخوابد .سوزش سر دل :یکی از شکایات شایع زنان حامله میباشد که معمولا در اثر برگشت محتویات معده به مری بوجود می آید . در اکثر خانمهای باردار این حالت خفیف است با مصر ف غذا با حجم کمتر ودر وعده های بیشتر ، حذف غذاهای دیر هضم ،چرب ، سرخ کرده و پر ادویه از رژیم غذائی و خودداری از تند خوردن غذا بهبود مییابد. بهتر است مصرف شکلات ، قهوه ، چای و سایر نوشیدنیهای حاوی کافئین محدود شود . در صورتی که با رعایت این موارد باز هم سوزش سر دل ادامه داشت به کارکنان بهداشتی مراجعه شود .خارش :از نیمه دوم بارداری به بعد به علل مختلف از جمله بزرگ شدن رحم ، به تدریج عضلات و پوست شکم کشیده می شود . در این حالت بعضی از خانمها از خارش پوست شکم وگاهی سایر نواحی بدن شکایت دارند . پوشیدن لباسهای گشاد وآزاد ، حمام کردن با آب ولرم و استفاده کمتر از صابون در محل خارش ، همچنین مالیدن محلولهای نرم کننده برای کاهش خارش مفید است . خاراندن پوست سبب خارش بیشتر میشود بنابر این بهتر است از این کار خودداری ودر صورت شدید بودن خارش ویا ایجاد ضایعات پوستی در ناحیه خارش به پزشک یا ماما مراجعه شود .احساس ضعف وسستی :به علت تغییرات هورمونی ناشی از حاملگی ممکن است مادر احساس ضعف وبی حالی کند . در این موارد استفاده از هوای تازه و محیط آرام ودور از ازدحام ، تنفس عمیق ، انجام حرکات ورزشی سبک ، خودداری از تغییر وضعیت ناگهانی مثلاّ از حالت نشسته به حالت ایستاده یا حالت خوابیده به نشسته توصیه می شود .ویار :بعضی از زنان در بارداری به مواد خاصی در اطراف خود حساس می شوند ، مثلاّ از برخی بوها یا غذاها شدیداّ ناراحت میشوند ، یا بر عکس به خوردن برخی مواد تمایل پیدا می کنند . ویار



مطالب